Arbeidstijden en -omstandigheden van 13-, 14- en 15-jarigen

Voor kinderen van 13, 14 en 15 jaar geldt een arbeidsverbod waarvan alleen onder strenge voorwaarden kan worden afgeweken. De hoofdregel voor kinderen van 13 en 14 is dat zij uitsluitend hulparbeid mogen verrichten. Dat betekent dat zij het werk alleen onder permanent toezicht mogen doen. Zij mogen bovendien alleen licht niet-industrieel werk doen. Het ter beschikking stellen van kinderen uit deze leeftijdsgroep komt daarom weinig voor.

Kinderen van 15 jaar mogen wel zelfstandig werken. Voor deze leeftijd geldt ook dat het om licht niet-industrieel werk moet gaan. Het bezorgen van ochtendbladen (vanaf 6.00 uur) is voor deze leeftijdscategorie bijvoorbeeld toegestaan onder de voorwaarde dat er een schriftelijke overeenkomst aan ten grondslag ligt die mede door de wettelijke vertegenwoordiger is ondertekend (bezorgovereenkomst).

Voor kinderen van dertien tot en met vijftien jaar gelden arbeids- en rusttijden die afhankelijk zijn van de vraag of er gewerkt wordt in de vakantie of tijdens schoolweken. Van deze wettelijke normen kan niet worden afgeweken door afspraken bij cao.

Er bestaat onderscheid tussen werken in vakanties en werken in schoolweken. Schooluren tellen immers als arbeidsuren. In schoolvakanties mogen kinderen langer werken. Onder schoolvakanties vallen de:

• zomervakantie (zeven weken);
• herfstvakantie (één week);
• kerstvakantie (één of twee weken);
• voorjaarsvakantie (één week);
• meivakantie (één of twee weken).

Kinderen van 15 jaar mogen buiten de schooltijden en in de vakanties iets meer uren werken dan 13- en 14-jarigen.

Pas vanaf 15 jaar mogen kinderen op zondag werken. De ouders/verzorgers moeten dan wel uitdrukkelijk toestemming hebben verleend en het kind moet dit zelf ook uitdrukkelijk overeenkomen. Het kind mag op de zaterdag van hetzelfde weekend dan niet werken. Bovendien moet het werken op zondag uit 'de aard van de arbeid' voortvloeien, bijvoorbeeld werken in de bioscoop. Als dat niet het geval is, moeten de werknemers in het inlenende bedrijf gezamenlijk (bijvoorbeeld via het medezeggenschapsorgaan) zijn overeengekomen dat werken op zondag tot de mogelijkheden behoort.

In schema zien de arbeidstijdenvoorschriften voor kinderen van 15 jaar er als volgt uit.

In afwijking van dit schema geldt voor kinderen van 15 jaar die ochtendkranten bezorgen, dat de dagelijkse rusttijd van 12 uur in elk geval tussen 19.00 – 06.00 uur moet vallen.

Zoals gezegd mogen kinderen van 15 jaar zelfstandig licht niet-industrieel werk verrichten. Kinderen van 13 en 14 jaar mogen dat soort werk ook doen maar niet zelfstandig; voor die leeftijdscategorie geldt dat er alleen sprake kan zijn van hulparbeid. Het werk moet zo georganiseerd zijn dat de veiligheid, gezondheid en ontwikkeling van het kind worden beschermd. Aan licht niet-industrieel werk worden de nodige eisen gesteld.

De volgende soorten werk zijn te zwaar:

• tillen van meer dan 10 kg;
• duwen en trekken van meer dan 20 kg;
• langer dan 8 minuten dezelfde werkhouding aan moeten nemen;
• langdurig op de knieën werken.

De volgende soorten werk zijn te gevaarlijk:

• werken aan machines die snij-, knel- of pletgevaar opleveren (bijvoorbeeld heftruck, goederenbouwlift, cirkelzaagmachine, betonmolen);
• werk waarbij aanraking met gevaarlijke stoffen mogelijk is (bijvoorbeeld bestrijdingsmiddelen);
• werk waarbij persoonlijke beschermingsmiddelen moeten worden gedragen (bijvoorbeeld bouwhelm, stofkap, oordoppen).

Voorbeelden van toegestaan licht niet-industrieel werk zijn:

• werkzaamheden in een winkel, zoals vakken vullen, markeren lege vakken, vloer vegen, schoonmaakwerkzaamheden;
• werkzaamheden in de landbouw, zoals groenten en fruit plukken, lichte oogstwerkzaamheden, voeren van kleine dieren;
• werkzaamheden in de horeca, zoals het helpen bij bediening in bijvoorbeeld snackbar, kantine of restaurant. Als er alcohol wordt geschonken, mag een kind niet in het restaurantdeel werken, maar wel in de keuken;
• hulpwerkzaamheden, bijvoorbeeld in een manege, op een camping, in een pretpark, een bowlingcentrum of een museum.

Vanaf 1 juli 2020 is het verboden om jongeren onder de 16 jaar op commerciële basis maaltijden te laten bezorgen. Dit verbod is ingegeven vanuit veiligheidsoogpunt. Het is verankerd in een wijziging van de Nadere Regeling Kinderarbeid in verband met beperking van commerciële maaltijdbezorging door kinderen. Het gaat concreet om het zelfstandig door een kind op commerciële basis bezorgen van maaltijden waarbij sprake is van deelname aan het verkeer met behulp van een voertuig. Het niet naleven van dit verbod op maaltijdbezorging door jongeren onder de 16 jaar betreft een overtreding van artikel 3:2 van de Arbeidstijdenwet. De Arbeidsinspectie kan een bestuurlijke boete opleggen.

Vanaf 18 november 2024 gelden er afwijkende regels voor jongeren. Jongeren van 13 en 14 jaar mogen op dagen dat ze niet naar school gaan, alsmede tijdens vakantieperiodes, tot 20.00 uur in plaats van tot 19.00 uur werken. Ze mogen op niet-schooldagen werken tot 20.00 uur in plaats van 19.00 uur.Ook jongeren van 15 jaar mogen hun werkdag op niet-schooldagen voortaan afsluiten om 20.00 uur.

Voor 13- en 14-jarigen geldt dat ze maximaal op 5 van de 16 achtereenvolgende weken op zondag mogen werken. Werken ze op zondag, dan moet de zaterdag een vrije dag zijn.

Er moet wel overleg worden gevoerd over de wijziging in de werktijden en/of het werken op zondag met het medezeggenschapsorgaan in de organisatie, dus met de ondernemingsraad of de personeelsvertegenwoordiging- of personeelsvergadering. Daarnaast geldt dat ook de ouders/verzorgers moeten hebben ingestemd met de werktijden en het werken op zondag.

Tot slot geldt nog dat kinderen jonger dan 16 jaar niet mogen werken in een ruimte in bijvoorbeeld een café of restaurant zodra daar alcoholhoudende dranken (kunnen) worden geschonken. Hierdoor kan de Arbeidsinspectie beter toezicht houden op werken in dergelijke horecaruimtes. Kinderen onder de 16 jaar morgen wel werken in andere horecaruimtes, zoals in keukens en andere ruimtes zonder klantcontact.