Hoe pakt UWV de problemen aan?

De kranten stonden er vol van. De problemen bij het UWV bij het vaststellen van de daglonen maar ook bij het sociaal-medische beoordelen van de WIA-aanvragen. Inmiddels zijn we een paar maanden verder en hoe is het nu?

Minister Eddy van Hijum van SZW heeft op 22 november een brief geschreven aan de Tweede Kamer met daarin een verbeteraanpak voor de WIA-kwaliteit. Enkele aandachtspunten:

25.000 tot 50.000 mensen

Het UWV kan op dit moment slechts een grove bandbreedte aangeven. Het gaat om 25.000 tot 50.000 mensen waarvan de WIA-uitkering niet correct is vastgesteld. De eerste groep die UWV onderzoekt zijn de 3.000 mensen die contact hebben gezocht met het UWV. Het is de verwachting dat vanaf het tweede kwartaal van 2025 meer duidelijkheid komt in hoeverre zij te veel of te weinig hebben ontvangen. Uit eigen onderzoek door het UWV is gebleken dat de meeste fouten worden gemaakt bij de dagloonberekening en de juiste toekenning van het soort WIA waar iemand recht op heeft.
De focus ligt op 2020-2024 omdat in die periode in steekproeven een substantieel aantal onjuistheden is aangetroffen met impact op de hoogte en de duur van de uitkering. Dat ligt anders in de periode vóór 2020: het foutpercentage lag toen op een lager niveau en fouten werden opgespoord en hersteld. Het is niet mogelijk om tegelijk te werken aan het herstel van eventuele onjuiste sociaal-medische beoordelingen. Dit omdat bij een herstel dusdanig veel medische- en arbeidsdeskundige beoordelingen met terugwerkende kracht zouden moeten plaatsvinden, dat de hele dienstverlening van het UWV zou vastlopen. De minister geeft aan dit een pijnlijk dilemma te vinden.
Het UWV zal de gevolgen van een nabetaling per cliënt in beeld brengen en de keuze over een nabetaling altijd vooraf aan een cliënt voorleggen. Daarbij is het denkbaar dat iemand om persoonlijke redenen de nabetaling niet wenst, dit op een later moment wil ontvangen of in meerdere termijnen. Het UWV zet daarom ook in op goede cliëntondersteuning om mensen te helpen bij hun keuze. Aan het later ontvangen van een nabetaling kunnen immers consequenties zitten zoals de hoogte van een ontvangen zorg- of huurtoeslag.

'Corrigeerorganisatie'

Het uitgangspunt is dat niet wordt teruggevorderd wat er eventueel teveel is betaald. UWV heeft zelf op zijn website aangegeven dat het gaat om zijn fout waar mensen niet de dupe van mogen worden. Alleen bij bijvoorbeeld fraude of als iemand veel te veel heeft ontvangen, wordt terugvordering overwogen. Het zal waarschijnlijk tot de zomer van 2026 duren om alles te corrigeren. Vanuit het oogpunt van zorgvuldigheid en het belang van de menselijke maat ziet de minister de vraag of er aanleiding voor terugvordering is alsmede de mate waarin, als een zware toets. UWV gaat hiermee met een speciale afdeling aan de slag, de zogeheten 'corrigeerorganisatie' die 350 medewerkers telt.

UWV gaat een speciale afdeling opzetten met 350 medewerkers

Consequenties voor werkgevers

Als de WGA-uitkering te laag is vastgesteld dan gaat de WGA-schadelast voor werkgevers omhoog. Dit leidt tot een correctie op de premie Werkhervattingskas (Whk) over een periode van maximaal 12 jaar. Aanvullende inning van WGA-premies door de Belastingdienst is mogelijk tot een periode van maximaal 5 jaar. Naheffing van WGA-premies levert voor werkgevers een prikkel op om achteraf de netto salarissen te verlagen. Een werkgever mag immers 50% van de WGA-premie verhalen op het netto loon van de werknemer. Het wordt ook ingewikkeld als de werkgever tussentijds is overgestapt van de publieke verzekering naar het eigenrisicodragerschap of vice versa.

De eigenrisicodrager moet achteraf aanvullende WGA-uitkeringen betalen over een periode van maximaal 12 jaar. Is dat het geval dan moet zijn verzekeraar hem hiervoor compenseren. Ook hier geldt dat naheffing van de WGA-premies de werkgever stimuleert de nettolonen te verlagen. De verzekeraar loopt het risico om verlies te lijden op zijn portefeuille omdat er achteraf sprake blijkt te zijn geweest van een te lage premiestelling.

Bij te hoog vastgestelde uitkeringen gaan de WGA-schadelasten voor werkgevers omlaag. Ook hier is sprake van een correctie op de Whk-toerekening over een periode van maximaal 12 jaar. Teruggave van te veel betaalde premies door de Belastingdienst is mogelijk over een periode van 5 jaar. Werknemers zouden ervoor kunnen kiezen bij hun werkgever aan te kloppen om te verzoeken om een ophoging van hun nettoloon, omdat er immers 50% van een te hoge WGA-premie op in mindering is gebracht.

De eigenrisicodrager heeft een stimulans om de te veel betaalde uitkeringsbedragen terug te vorderen. Dit kan over een periode van maximaal 12 jaar. De verzekeraar zal mogelijk de te veel betaalde uitkeringsbedragen van de werkgever willen terugvorderen. Ook hier kunnen werknemers bij hun werkgever aankloppen om eventueel te eisen dat hun nettoloon naar boven wordt aangepast omdat er in het verleden teveel op is ingehouden. De werkgever kan van de verzekeraar weer premieteruggave verlangen, omdat de in rekening gebrachte premie te hoog is geweest.

Consequenties voor verzekeraars

Ook voor de verzekeraars hebben de te veel of te weinig ontvangen WGA-uitkeringen consequenties. Er kan bij te laag vastgestelde uitkeringen bij een WIA-hiaat uitgebreid* of een WIA-excedentverzekering te veel zijn uitgekeerd, en bij een WGA-hiaat basis** juist te weinig. Bij te hoog vastgestelde WGA-uitkeringen is juist de spiegelsituatie aan de orde en zal bij de WGA-hiaat uitgebreid en bij de WGA-excedent te weinig en bij de WGA-hiaat basis juist te veel zijn uitgekeerd. Dit zijn zomaar wat voorbeelden van de consequenties van eventuele nabetalingen of terugvorderingen. Het moet nog bekeken worden om hoeveel uitkeringen het gaat en hoe er met de consequenties wordt omgegaan, zowel voor werknemers als werkgevers. Niet alle dossiers worden onderzocht en hersteld. Zo wordt er bij de verkeerd berekende uitkeringen gekeken tot 2020 terwijl de problemen verder teruggaan. Dat betekent weer veel onduidelijkheid en onzekerheid voor zowel werkgevers als werknemers en daar is niemand mee gebaat. Daarom wordt één van de oplossingsrichtingen uit het rapport van de Onafhankelijke Commissie Toekomst Arbeidsongeschiktheidsstelsel (OCTAS) uitgewerkt om te komen tot een nieuw arbeidsongeschiktheidsstelsel. Het huidige stelsel blijkt niet uitvoerbaar te zijn.

*De WGA-vervolguitkering wordt aangevuld tot 70% van het laatstverdiende loon
**Een vergoeding bovenop de WGA-vervolguitkering waarvan de hoogte afhankelijk is van de mate van arbeidsongeschiktheid