De hoofdregel bij een internationale tewerkstelling binnen EU-verband is dat de werknemer sociaal verzekerd is in het land waar hij de werkzaamheden verricht.
Werken in loondienst
De hoofdregel van de multi-state werkzaamheden is dat wanneer ook substantieel werkzaamheden plaatsvinden in het land waar de werknemer woont, de sociale zekerheidswetgeving van het woonland van toepassing. Dit is ongeacht of iemand voor één of meerdere werkgevers werkt. De omvang van de werkzaamheden in het woonland moet dan in principe ten minste 25% zijn. Op basis van jurisprudentie is de 25%-grens niet keihard, maar het geldt wel als primaire richtlijn. Verder wordt de 25%-toets in de normaal gesproken beoordeeld over een periode van 12 maanden.
Indien in het woonland niet substantiële werkzaamheden (ie. 25% of meer) plaatsvinden, dan is sociale zekerheidswetgeving van toepassing van het land waar de werkgever is gevestigd.
Het komt echter voor dat een werknemer meerdere werkgevers heeft. Zijn die allebei in dezelfde lidstaat gevestigd, dan is de werknemer sociaal verzekerd in de lidstaat van beide werkgevers. Als ze allebei in een andere lidstaat gevestigd zonder dat een van de werkgevers in de woonstaat is gevestigd, dan is de werknemer in het woonland sociaal verzekerd. Als één van de werkgevers in de woonstaat is gevestigd en de andere werkgever is niet in de woonstaat gevestigd, dan geldt de sociale zekerheid van de lidstaat van de werkgever die niet in de woonstaat is gevestigd.?
Samenloop werken in loondienst en als zelfstandige
Indien iemand tegelijkertijd werkzaamheden in loondienst en als zelfstandige uitoefent, dan gaat loondienst voor. Alsdan kijkt bepaalt men enkel de socialezekerheidspositie op basis van de werkzaamheden in loondienst. Als er alsdan in meerdere landen in loondienst gewerkt wordt, dan beoordeelt men de socialezekerheidspositie op de wijze zoals hierboven is uiteengezet bij ‘Werken in loondienst’.
Of iemand werkzaamheden in loondienst of als zelfstandige verricht, bepaalt elk land zelf op basis van de eigen interpretatie. Zo kan het dus voorkomen dat iemand dezelfde werkzaamheden verricht, maar de landen van mening verschillen of dat in loondienst of als zelfstandige werkzaamheden door heeft te gaan.
Men doet er verstandig aan om een A1-verklaring aan te vragen ter bevestiging van de sociale zekerheidspositie op grond van de multi-state bepalingen.
Telework Framework Agreement
In de periode dat Covidmaatregelen het werken over de grens bemoeilijkte, is in EU verband beleid gevoerd dat de socialezekerheidspositie niet zomaar veranderde als het werkpatroon wijzigde vanwege de Covidmaatregelen. De gedachte was dat er sprake was van overmacht. Nadat de maatregelen versoepeld werden, was in feite een nieuwe situatie ontstaan dat werknemers veel meer dan voorheen thuiswerkten. Er werd in de tussentijd gewerkt aan een regeling dat meer dan 25% thuiswerken toestaat zonder dat de sociale zekerheid wijzigt van de staat van de werkgever naar de woonstaat. Deze regeling afwachtende, werd het Covid-beleid tot 1 juni 2023 gehandhaafd. Vanaf 1 juni 2023 is de Framework Agreement van toepassing.
Onder de Framework Agreement blijft een werknemer sociaal verzekerd in de staat waar zijn werkgever is gevestigd. Er gelden wel enkele voorwaarden c.q uitgangspunten, deze zijn hieronder genoemd:
- De werknemer werkt minder dan 50% in de woonstaat. De werkzaamheden in de woonstaat omvat in beginsel enkel telewerken; veelal gaat het dan om thuiswerken vanaf de laptop en telefoon, het omvat bijvoorbeeld geen werkzaamheden als klantbezoek.
- De andere werkzaamheden worden verricht in de staat waar de werkgever is gevestigd. De werkzaamheden die in die werkstaat worden verricht kunnen allerlei soorten werkzaamheden zijn.
- De werkgever en werknemer dienen een aanvraag in (A1-verklaring op grond van de telewerkregeling). De aanvraag werkt maximaal 3 maanden terug.
- Zowel de woonstaat als de vestigingsstaat van de werkgever dienen de telewerkregeling toe te passen. Niet alle landen nemen namelijk deel, dus men dient wel eerst te onderzoeken of de betrokken landen eronder vallen, zie hiertoe de link.
De telewerkregeling kan vooral uitkomst bieden bij thuiswerksituaties waarbij de grens van 25% werken in de woonstaat wordt overschreden, maar waar men meer dan 50% in de vestigingsstaat van de werkgever werkt en tot 50% werkt in de woonstaat. Let wel, de werkzaamheden in de woonstaat moeten dan wel als telewerk kwalificeren. Anders is de regeling niet van toepassing en zal de socialezekerheidspositie gebaseerd moeten worden op basis van de EU-verordening 883/2004 zelf.